Dörd Ps və ya marketinq dörd əsas elementdən ibarət “marketinq qarışığıdır”.
- Məhsul
- Qiymət
- Yer
- Promosyon-Təşviq
- People
- Process
- Physical Evidence
Məhsul – Product
Marketinq kampaniyasının yaradılması məhsulun özünü dərk etməklə başlayır.
Kimə lazımdır və niyə? Heç bir rəqibin məhsulunun edə bilməyəcəyi nəyi edir? Bəlkə də bu, tamamilə yeni bir şeydir və onun dizaynı və ya funksiyası o qədər maraqlıdır ki, istehlakçılar onu görəndə ona sahib olmaq istəyəcəklər.
Marketoloqun işi məhsulu və onun xüsusiyyətlərini təsvir etmək və istehlakçıya təqdim etməkdir; Bu, məhsulun (və ya xidmətin) əsas marketinqidir.
Məhsulun müəyyənləşdirilməsi də onun yayılmasının açarıdır. Marketoloqlar məhsulun həyat dövrünü başa düşməlidirlər və biznes menecerləri həyat dövrünün hər mərhələsində məhsullarla işləmək üçün plana malik olmalıdırlar.
Məhsulun növü onun nə qədər başa gələcəyini, harada yerləşdiriləcəyini və necə təbliğ ediləcəyini də müəyyənləşdirir.
Ən uğurlu məhsulların bir çoxu öz kateqoriyasında birinci idi. Məsələn, Apple musiqi oxuya, internetə baxa və telefon danışığı edə bilən sensor ekranlı smartfon istehsal edən ilk şirkət oldu. Apple 2022-ci maliyyə ili üçün ümumi iPhone satışlarının 205,4 milyard dollar olduğunu bildirdi.2021-ci ildə iki milyard iPhone satışı rekorduna çatdı.
Apple Insider. “2 milyard iPhone satışı ilə Apple müştərilərin istədiklərini yenidən müəyyənləşdirməyə davam edir.”
Qiymət – Price
Qiymət, istehlakçıların bir məhsul üçün ödəməyə hazır olacağı məbləğdir. Marketoloqlar qiymət nöqtəsini məhsulun faktiki və qəbul edilən dəyəri ilə əlaqələndirməli, eyni zamanda tədarük xərclərini, mövsümi endirimləri, rəqiblərin qiymətlərini və pərakəndə satış qiymətlərini nəzərə almalıdırlar.
Marketoloqlar həmçinin endirimin nə vaxt və uyğun olub olmadığını müəyyən etməlidirlər. Endirim daha çox müştəri cəlb edə bilər, lakin o, həm də məhsulun əvvəlkindən daha az arzuolunan olduğu təəssüratı yarada bilər.Nümunə-
Baş ofisi Yaponiyada yerləşən UNIQLO gündəlik geyimlərin qlobal istehsalçısıdır. Rəqibləri Gap və Zara kimi, UNIQLO da gənc alıcılar üçün aşağı qiymətə, modaya uyğun geyimlər istehsal edir.
UNIQLO-nu unikal edən onun məhsullarının innovativ və yüksək keyfiyyətli olmasıdır. O, buna böyük miqdarda parça almaqla, daima dünyada ən yüksək keyfiyyətli və ən ucuz materialları axtararaq nail olur. Şirkət həmçinin istehsalçıları ilə birbaşa danışıqlar aparır və yenilikçi Yapon istehsalçıları ilə strateji tərəfdaşlıqlar qurub.
UNIQLO həmçinin öz istehsalını tərəfdaş fabriklərə verir. Bu, istehsal tərəfdaşlarının ehtiyacları dəyişdikcə dəyişmək üçün çeviklik təmin edir.
Yer – Placement
Yer məhsulun harada (fiziki mağazalarda və onlayn) mövcud olacağı və onun necə nümayiş etdiriləcəyi ilə bağlı fikirdir.
LLüks kozmetik məhsul istehsalçıları Walmart və ya Family Dollarında deyil, Sephora və Neiman Marcus-da nümayiş etdirilmək istəyirlər. Biznes menecerlərinin məqsədi həmişə məhsullarını almaq ehtimalı yüksək olan istehlakçıların qarşısına çıxarmaqdır.Amma bu o deməkdir ki, məhsul yalnız müəyyən mağazalarda nümayiş etdirilir və ən yaxşı işıqda nümayiş etdirilir.Hər məhsulun alıcısı və onların istifadə edəcəyi mağaza tipi var.Öz ölkəmizdən isə ən basic nümunə deyə biləcəyim mələsən sizcə NYX kozmetik istifadəçiləri yeraltı,məhəllə arası mağazalardan məhsulu almağı seçər yoxsa Mollarda,şəhər mərkəzində lüks sayıla biləcək kozmetik mağazalardan?
Təbiiki cavab açığ şəkildə özünü biruzə verir.
Yerləşdirmə termini həm də hədəf auditoriyanın, istehlakçıların diqqətini cəlb etmək üçün məhsulun düzgün mühitdə reklamını nəzərdə tutur.
Məsələn, üniversitetdə bu mövzu üçün bir numunə deyilmişdi Professorum tərəfindən,(il vəya model səhvliyi ola bilər)
1995-ci ildə çəkilmiş “GoldenEye” filmi Ceyms Bond film franşizasının 17-ci hissəsi və Aston Martin avtomobilini əks etdirməyən ilk film idi. Əvəzində Bond aktyoru Pirs Brosnan BMW Z3-ə əyləşdi. Z3 film kinoteatrlardan ayrıldıqdan aylar sonra buraxılsa da, BMW filmin nümayişindən bir ay sonra avtomobil üçün 9000 sifariş aldı.
Bu son dövrün ən məhşurlarında biridir,film və ya kinolarda brendin məhsulunun göstərilməsi(blurlu vəya blursuz fərq etmir).Hətda məhşur ətir firmalarından biridə bu strategiyanı həyata keçirir,deməli main aktyor ətiri istifadə edir adı göstərilmir ammaki qablaşdırılmadan anlamaq mümkündür.
Təşviq-Promotion
Kampaniyanın məqsədi istehlakçılara bu məhsula ehtiyac duyduqlarını və onun sərfəli olduğunu çatdırmaqdır. Təbliğat reklamı, ictimaiyyətlə əlaqələri və məhsulu tanıtmaq üçün ümumi media strategiyasını əhatə edir.
Marketoloqlar əsas auditoriyaya çatmaq üçün təşviq və yerləşdirmə elementlərini birləşdirməyə meyllidirlər.
Məsələn, rəqəmsal əsrdə “yer” və “publis” amilləri oflayn olduğu qədər onlayndır. Xüsusilə, bu, məhsulun şirkətin veb səhifəsində və ya sosial mediada göründüyü yer və hansı növ axtarış funksiyalarının məhsul üçün hədəflənmiş reklamları işə salacağı deməkdir.
İsveçin araq içki brendi Absolut 1980-ci ildə cəmi 10.000 qutu araq satıb. 2000-ci ilə qədər şirkət ikonik reklam kampaniyası sayəsində 4,5 milyon qutu satdı. Kampaniyadakı şəkillərdə brendin imza şüşəsi bir sıra sürreal görüntülər kimi düşünülmüşdü: halo ilə şüşə, daşdan hazırlanmış şüşə və ya xizək yamacında dayanan ağaclara bənzər bir şüşə. Bu günə qədər Absolut kampaniyası 1981-ci ildən 2005-ci ilə qədər davam edən bütün zamanların ən uzunmüddətli davamlı kampaniyalarından biridir.
Nəticə
Marketinqin dörd P-si – məhsul, qiymət, yer, təşviqat – çox vaxt marketinq qarışığı adlanır. Bunlar məhsul və ya xidmətin planlaşdırılması və marketinqində iştirak edən əsas elementlərdir və bir-biri ilə əhəmiyyətli dərəcədə qarşılıqlı əlaqədə olurlar. Bütün bu elementləri nəzərə almaq vahid marketinq strategiyasına yanaşmağın bir yoludur.